Nhắc đến cây đa là nhắc đến những biểu tượng được gắn liền với truyền thống và đời sống của người Việt Nam từ xưa. Cây không những mang đến những bóng mát và tạo cảnh quan tuyệt đẹp mà còn có nhiều ý nghĩa khác nhau. Anh em cùng chúng tôi tìm hiểu những thông tin về đặc điểm, cách trồng lẫn chăm sóc cây đa với bài viết cụ thể dưới đây nhé.
Đặc điểm của cây đa
Cây đa theo tiếng anh có tên là Banyan Tree và tên khoa học là Ficus Bengalensis. Chúng thuộc họ dâu tằm và cây còn được gọi bằng nhiều cái tên khác nhau như cây dong, cây hải sơn… Chúng có thể phát triển khổng lồ mà tán của chúng có thể che phủ đến vài nghìn mét vuông.
Nguồn gốc của cây đa
Theo như Neal thì loài cây đa có nguồn gốc từ Ấn Độ và được sinh sống trên cao độ khoảng 600m. Đặc biệt chúng rất thích sinh sống ở những nơi khô ráo. Còn theo Riffle thì loài cây này có nguồn gốc ở một trong những khu vực rộng lớn của châu Á, từ Ấn Độ cho đến Myanmar, Thái Lan, Malaysia và miền Nam Trung Quốc.
Hiện nay cây đa được trồng rộng rãi trên toàn khu vực và mọc hoang trên phần lớn các khu vực nhiệt đới ẩm trên trái đất. Tại Việt Nam, cây thường xuất hiện trên các đình và chùa nơi có gắn liền thông qua các câu chuyện tâm linh. Người dân ta thường có câu cửa miệng “gạo có ma, đa có thần” đã được truyền tai nhau thông qua nhiều thế hệ.
Đây cũng là nguyên nhân vì sao bên dưới các gốc đa thường có miếu thờ và bình vôi khi không dùng nữa sẽ đem treo ở gốc đa. Việt Nam cũng có một địa điểm cực kỳ nổi tiếng khi nhắc đến loài cây này chính là di tích lịch sử cây đa Tân Trào. Đây là nơi gắn liền với lịch sử vẻ vang cũng như chứng kiến cách mạng tháng 8 diễn ra thành công.
Đặc điểm chung của cây hải sơn
Cây đa có hình thức sinh trưởng không bình thường khi chúng bắt đầu sự sống bằng việc ký sinh trên các loại cây khác. Hạt cây sẽ nhanh chóng phát triển và mọc ra những loại rễ khí và chúng tiếp tục phát triển thành thân cây thực thụ khi chạm đến mặt đất. Cây chủ cuối cùng sẽ bị bóp nghẹt hoặc bị phân chia ra nhờ sự phát triển nhánh của đa.
Vì thế mà loài cây đa có thể sở hữu một tán lá rất rộng với diện tích bao phủ có thể lên đến vài trăm mét. Rễ cây xum xuê và dần mọc thành những cành cây khi chúng chạm đến đất. Lá cây nguyên bản màu xanh và to bản có hình bầu dục với gân nổi bên dưới lá. Búp đa mọc ở trên ngọn để bảo vệ cho những chồi non và khi chúng phát triển thành lá búp sẽ rụng xuống. Quả đa sẽ mọc thành từng chùm hình tròn và khi chín có màu đỏ thẫm như cánh hoa.
Nhiều người thường nhầm lẫn cây đa với cây sanh nhưng chúng lại không phải cùng loại dù cùng chi. Đa có thể sải tán lá rộng và bao phủ diện tích lên đến hàng trăm mét, rễ khí phát triển thành nhánh cây khi chạm xuống dưới đất..
Phân loại các giống đa phổ biến
Hiện nay mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về nguồn gốc của cây nhưng nhìn chung chúng vẫn có khá nhiều loại. Dưới đây là những loại đa phổ biến nhất tại Việt Nam được chúng tôi tổng hợp lại.
Cây đa búp đỏ
Loại đa búp đỏ còn được gọi là đa Ấn Độ, đa cao su với tên khoa học là Ficus Elastica. Khi trưởng thành, chúng có thể đạt chiều cao tối thiểu lên đến 30 – 40m và từ thân cây có nhiều rễ phụ giúp cho cây được đứng chắc chắn hơn. Lá cây có hình bầu dục và đầu nhọn, bóng mặt trên, nhám bên dưới với màu xanh đậm. Các lá mọc từ búp màu đỏ trên ngọn cành được mọc thành cụm và từ màu cam sẽ chuyển sang đen khi tàn. Quả màu lục vàng với hình oval với nhiều hạt bên trong.
Cây đa búp đỏ cũng có công dụng cùng với ý nghĩa tuyệt vời như trang trí và thanh lọc không khí để giúp điều trị các loại bệnh khác nhau. Theo như thuyết phong thủy thì đa búp đỏ tượng trưng cho những sự may mắn và bình an, nhất là những người có mệnh Thổ và Hỏa.
Đa bồ đề
Loại đa này có tên khoa học là Ficus Religiosa với những tên khác là cây giác ngộ, cây đề. Cây đa này cũng được phát triển cực kỳ tốt với chiều cao có thể lên đến 30m cùng đường kính thân là 3m. Lá của chúng có kích thước lớn với chiều dài đến 17cm cùng chiều rộng khoảng 12cm. Chúng không giống với những loại khác khi lá có hình dạng trái tim và phần chóp được kéo dài. Quả cũng có màu xanh lục điểm tía và kích thước nhỏ với đường kính chỉ có từ 1 – 1.5cm.
Loài đa lông
Cây đa lông còn có tên gọi khác là cây sung nhân, đa hạch hoặc song hạch với tên gọi khoa học là Ficus Drupacea Thunb. Loại cây này có chiều cao khoảng trên 15m khi trưởng thành. Khi cây còn nhỏ, chúng có nhiều lông dài và mềm mại bao phủ xung quanh nhưng khi trưởng thành lại trở về lớp nhẵn nhụi.
Lá cây đa hình xoan hoặc bầu dục mọc so le với nhau trên các cành nhỏ cũng tương tự như các cành, khi non có lông hoe và nhẵn nhụi khi già. Hoa thường mọc đơn trên những nhánh nhỏ và có hình trứng với màu trắng và hồng ở giữa.
Tác dụng chính của cây đa
Cây đa cũng có rất nhiều tác dụng khác nhau đối với cuộc sống của mỗi người. Cụ thể:
Trồng để làm cảnh
Cây đa chính là loại cây cảnh có dáng đẹp nên cực kỳ được ưa chuộng để trồng làm cảnh. Chúng không chỉ có loại cổ thụ cao lớn trong các khu công trình hoặc đô thị mà còn có nhiều kiểu làm cảnh mini rất thích hợp để trồng trang trí trên bàn làm việc, bàn học với nhiều góc nhỏ.
Không chỉ có như vậy, đây cũng được đánh giá là loài cây dễ uốn nên thường xuyên được tỉa cành tạo dáng để chăm sóc bonsai. Những cây đa được trồng và uốn nắn thành các thế phong thủy rất thích hợp trồng trong sân nhà. Đa cũng là biểu tượng của sự trường tồn và dẻo dai cũng như thu hút may mắn, tài lộc cho gia chủ.
Bên cạnh giá trị thẩm mỹ và tao cảnh quan đẹp cho không gian thì cây đa còn có tác dụng thanh lọc không khí. Nhờ đó sẽ giúp cho các bạn tạo được một môi trường xanh sạch đẹp nhất nên rất được ưa chuộng bởi nhiều gia chủ.
Dùng làm thuốc chữa bệnh
Theo nhiều nghiên cứu thì cây đa cũng có nhiều bộ phận đặc dụng có thể điều trị được một vài loại bệnh hiệu quả. Chẳng hạn như vỏ của cây đa lông có chứa những hợp chất tác dụng chống đông máu và kháng khuẩn. Đồng thời chúng có thể chữa trị ung thư và chống nấm gây hại cực tốt.
Lá của cây đa búp đỏ còn có tác dụng giải cảm cực kỳ hiệu quả. Những loại đa nói chung cũng có tác dụng kháng khuẩn được áp dụng nhiều trong việc nuôi trồng thủy sản. Rễ của cây đa trong những bài thuốc dân gian thường được dùng để chữa trị các chứng bệnh như lợi tiểu, xơ gan tử cung.
Quả đa, nhất là quả đa lông còn có tác dụng hỗ trợ hạ đường huyết cực tốt. Nhựa của đa có thể chữa mụn nhọt cực kỳ hiệu quả. Chính bởi vì các tác dụng cùng với ý nghĩa tuyệt vời này mà cây đa ngày càng được phổ biến và lai thành nhiều kiểu cây khác nhau sao cho phù hợp với từng mục đích trồng.
Cách trồng của đa theo đúng quy trình
Cây đa có một sức sống mãnh liệt cùng với khả năng sinh trưởng nhanh chóng nên được nhiều người thích. Chúng được trồng thông qua 2 cách đơn giản chính là bằng hạt hoặc chiết cành. Thường cây sẽ được nhân giống rộng rãi bằng loại chim ăn quả, sau đó nhả hạt rơi xuống dưới đất và ký sinh nhiều trên cây khác. Nên chỉ cần điều kiện tự nhiên lẫn thuận lợi sẽ cho rễ bám chặt vào đất sinh trưởng thành cây con.
Khi trồng cây đa, bạn cần chú ý đến đất trồng sao cho phù hợp bởi chúng khá dễ trồng nên có thể thích nghi với nhiều loại khác nhau. Dù đó là đất mìn hoặc đất thịt hay thậm chí là đất nhiễm mặn cũng có thể giúp chúng sinh trưởng hiệu quả nhất.
Hơn nữa đa là loại cây ưa ẩm và thích hợp với điều kiện không quá lạnh nhiệt độ lý tưởng nhất cho cây phát triển chính là khoảng từ 24 – 32 độ C. Chúng còn được phát triển nhanh chóng ở những nơi có đủ ánh sáng bởi đây là cây ưa sáng.
Hướng dẫn chăm sóc cây đa hiệu quả
Vì đa là loại cây dễ trồng nên bạn cũng không mất quá nhiều thời gian lẫn công sức để chăm sóc. Đa là một giống cây cổ thụ nên phát triển cực kỳ mạnh mẽ với cần khoảng cách trồng lớn cùng mật độ không dày. Nếu như trồng cây đa cảnh trong chậu thì cần định kỳ thay chậu 2 năm một lần. Tốt nhất là bạn nên thay vào khoảng thời gian mùa xuân là thích hợp nhất.
Bạn cũng nên tưới nước định kỳ để phù hợp với chính nhu cầu của cây đa để điều hòa nhiệt độ một cách tốt hơn. Bạn cũng cần phải đảm bảo được lượng nước hợp lý để tránh việc cây bị ngập hoặc quá khô hạn trong môi trường hanh khô. Khi mới trồng khoảng 20 ngày, bạn nên tiến hành bón phân để thích nghi và sinh trưởng tốt trong mùa xuân và mùa thu.
Khi cây trưởng thành, bạn có thể sử dụng cho phân NPK hoặc chuồng hoai mục để bón xung quanh gốc cây định kỳ 2 tháng/ lần. Sau khi trưởng thành, chúng cao hơn 1,5m thì nên tỉa cho thưa cây và thường xuyên cắt tỉa cành lá khô héo, lá già cho cây đa. Đồng thời bạn cũng có thể dùng kìm và dây thép để tiến hành uốn cành cũng như tạo được dáng cho cây.
Lời kết
Mặc dù có sức sống mạnh mẽ và dễ dàng thích nghi với các điều kiện môi trường nhưng cây đa lại không chịu được lạnh. Chúng không quá thích nghi tốt với những thay đổi về nhiệt độ và có thể phát triển kém hơn hoặc bị rụng lá. Vì thế các bạn nên đưa cây vào những nơi ấm áp khi mùa đông đến.
